Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie jest beneficjentem projektu „Utrzymanie bioróżnorodności siedlisk kserotermicznych w Małopolsce", dofinansowanego ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Projekt rozpoczął się w 2011 r. przeprowadzeniem szczegółowej inwentaryzacji siedlisk kserotermicznych w 22 obszarach chronionych w Małopolsce. Eksperci - botanicy sprawdzili, jakie siedliska przyrodnicze oraz gatunki chronione występują w wybranych obszarach - od Małych Pienin, aż po Wyżynę Miechowską.

Inwentaryzacje stanowiły podstawę do określenia zakresu zabiegów ochronnych zaplanowanych do wykonania w latach 2011 - 2013. Pod koniec 2011 r. wykonano pierwsze zabiegi w 7 obszarach: Sterczów-Ścianka, Dąbie, Opalonki, Kalina-Lisiniec, Wały, Biała Góra, Skołczanka. Wycięto i wykarczowano część drzew i krzewów rosnących na murawach i w ciepłych zaroślach. Pozostawiono gatunki chronione oraz okazy tworzące mozaikę siedlisk. Wykoszono powierzchnie muraw, usunięto gatunki inwazyjne, a ścięte drzewa, krzewy oraz biomasę z muraw usunięto poza granice rezerwatów. Wykonane zabiegi doprowadziły do zmniejszenia zwarcia zarośli i odsłoniły powierzchnię muraw, co w najbliższym sezonie wegetacyjnym ma ułatwić wzrost roślinności kserotermicznej.

W ramach projektu prowadzona jest również hodowla ex-situ (poza miejscem naturalnego występowania) 10 gatunków roślin zagrożonych wyginięciem, m.in. dzwonecznika wonnego, dziewięćsiła popłocholistnego, wiśni karłowatej, lnu złocistego oraz kosaćca bezlistnego. Zebrane nasiona tych roślin wysiano na odpowiednich powierzchniach hodowlanych. Otrzymane sadzonki wysadzone zostaną w ich naturalnych siedliskach w celu wzmocnienia populacji, z których pochodzą.

W ramach realizacji projektu prowadzona jest także działalność informacyjno-edukacyjna we współpracy z lokalnymi samorządami i organizacjami. Wydany został pakiet folderów promujących wartości przyrodnicze obszarów, gdzie występują murawy kserotermiczne. Przygotowano materiały promujące projekt, wykonane przez Dom Pomocy Społecznej w Krakowie, organizowane są szkolenia dla wykonawców zabiegów.

W najbliższym roku planowane jest rozpoczęcie wypasu owiec olkuskich na murawach, wyposażenie rezerwatów w niezbędną infrastrukturę (tablice, ścieżki edukacyjne, punkty widokowe), wydanie przewodnika po murawach kserotermicznych Małopolski oraz kontynuowanie zabiegów ochronnych i monitoring ich skuteczności.

Zapraszamy na stronę internetową, gdzie można znaleźć więcej informacji na temat działań realizowanych w projekcie: www.kserotermy.krakow.pl.

Murawy kserotermiczne (z języka greckiego kseros - suchy, thermos - gorący) to ciepłolubne zbiorowiska roślinne, nieleśne o charakterze stepowym, uznawane za jedne z najbogatszych pod względem florystycznym siedlisk roślinnych. Mają one charakter reliktów postglacjalnych, które pojawiły się w Polsce po ustąpieniu ostatniego lodowca w okresie ocieplenia.

Siedliska murawowe, według sprawozdania Komisji dla Rady i Parlamentu europejskiego z dnia 13 lipca 2009 r. na temat stanu i ochrony typów siedlisk i gatunków wymaganego na mocy art. 17 Dyrektywy siedliskowej za lata 2001-2006 oraz sprawozdań przedłożonych przez państwa członkowskie, to siedliska najbardziej zagrożone w skali europejskiej. Ich stan zachowania w Polsce oceniono jako zły lub niezadowalający. Utrzymanie wartości przyrodniczych muraw - siedlisk półnaturalnych, koszonych i wypasanych wiele lat temu przez miejscową ludność, dziś wymaga zatem podejmowania wielu działań z zakresu czynnej ochrony.

Za główne zagrożenia muraw uznaje się: zanik tradycyjnych form gospodarowania, zanik gospodarki związanej z wypasem, zalesianie, zbyt intensywny wypas, intensyfikację rolnictwa, nawożenie, podsiewanie oraz zabiegi agrotechniczne doprowadzające do ubożenia składu gatunkowego muraw.